İş Analitiği (Business Analytics) Nedir?
İş Analitiği, iş planlamasını ve büyümesini sağlamak için verilere ve istatistiklere dayalı olarak operasyonları hakkında bilgi edinmek için kuruluşlar tarafından kullanılan beceriler, teknolojiler, araçlar, uygulamalar ve süreçlerin birleşimidir.
Günümüzün küresel rekabet ortamında, gelişmiş bilgi ve karar destek sistemlerine sürekli artan bir ihtiyaç vardır. Kârlılık ve yapılan iş karar destek sistemleri ile daha iyi yönetilebilir. Örneğin üretimde kullanılan hammaddelerin piyasa fiyatlarını yaklaşık olarak tahmin etmek için öngörücü araçlar kullanmak sürecin daha iyi yönetilmesi ve gelecek kısa ve orta vadeli planlamarın yapılmasını kolaylaştıracaktır. İş Analitiği, nicel teknikleri, istatistikleri, veri, analiz araçlarını ve ekonometrik modelleri içerir.
İş Analitiği Türleri
Tanımlayıcı(Betimleyici) Analitik: Tanımlayıcı(Descriptive) analitik, işin mevcut durumunu anlamak için temel performans göstergelerini (KPI’lar) izler. Bu, analizin en basit şeklidir ve veri toplama ve madencilik tekniklerini kullanır. Geçmişte veya şu anda neler olup bittiğinin bir resmini elde etmek için bir işletmenin mevcut verilerini tanımlar veya özetler. Güçlü ve zayıf yönleri belirlemeye yardımcı olur ve müşteri davranışı hakkında bilgi sağlar.
Tahmine Dayalı Analitik: Tahmine dayalı(Predictive) analitik, gelecekteki sonuçların olasılığını değerlendirmek için eğilim verilerini analiz eder. İstatistiksel modeller ve makine öğrenimi tekniklerini kullanarak gelecekteki olayların olasılığını tahmin eder. Tahmine dayalı analitik, seçilen sonuçların olasılığını tahmin edebilen modeller oluşturmak için tanımlayıcı analitik sonuçlarına dayanır. Tahmine dayalı analitiklerin yaygın bir kullanımı duygu analizidir. Örneğin, sosyal medyadan toplanan mevcut metin verileri, belirli bir kullanıcı tarafından tutulan görüşlerin kapsamlı bir resmini sağlamak için kullanılabilir.
Kuralcı Analitik: Kuralcı(Prescriptive) analitik, gelecekte ilgili durumların nasıl ele alınacağına dair öneriler oluşturmak için geçmiş performansı kullanır. Tahmine dayalı analitiğin bir adım ötesine geçerek sonraki en iyi eylemler için gerçek zamanlı öneriler sunar ve böylece daha iyi sonuçlar elde etmek için olayların potansiyel manipülasyonuna izin verir. Kuralcı analitik, yalnızca belirli bir eylem planına göre tüm olumlu sonuçları önermekle kalmaz, aynı zamanda en çok istenen sonucu elde etmek için belirli eylemler önerir.
Teşhis Analitiği: Teşhis (Diagnostic) analitiği, geçmiş ve güncel olayların “ne”sinden “nasıl” ve “neden” anahtar noktalarına doğru hareket eder. Hangi faktörlerin trendler üzerinde en iyi etkiye sahip olduğunu belirlemek için geçmiş performansa odaklanır. Olayların temel nedenlerini ortaya çıkarmak için detaya inme, veri keşfi, veri madenciliği ve korelasyonlar gibi teknikleri kullanır. Olayların neden meydana gelebileceğini öğrenmek için olasılıkları, sonuçların dağılımını analiz eder. Duyarlılık analizi, sınıflandırma ve regresyon için eğitim algoritmaları gibi teknikleri kullanır.
